در بازار خودروی ایران عوامل زیادی بر افت قیمت یک خودرو تاثیر می‌گذارند؛ اما بحث افت قیمت ناشی از تصادف جداست و پرسیدن سوالاتی مثل «کف ماشین آفتاب دیده یا نه» در معاملات خودروهای کارکرده، اهمیت تصادف در افت قیمت خودرو را نشان می‌دهد.

به همین دلیل بسیاری از رانندگانی که در تصادفات رانندگی مقصر نیستند؛ فارغ از نوع و مدل خودروی خود نگران افت قیمت آن هنگام فروش می‌شوند و به دنبال گرفتن افت قیمت خودرو از راننده مقصر می‌روند. مثل بسیاری از اختلافات این چنینی، بهترین راه برای دریافت خسارت افت قیمت خودرو توافق با راننده خاطی است؛ چون ورود به فرایندهای حقوقی و ثبت شکایت، بیشتر شاکی را متحمل هزینه و صرف وقت می‌کند.

اگر به‌تازگی تصادف داشته‌اید و نمی‌دانید که گرفتن افت قیمت خودرو چه شرایط و مراحلی دارد، حتماً این مقاله را تا انتها بخوانید. 

گرفتن افت قیمت خودرو در تصادف یعنی چی؟

هرگونه آسیب به خودرو در تصادفات که منجر به بروز موارد زیر شود، قیمت خودروی تصادفی را به طرز قابل‌توجهی کاهش می‌دهد:

• خط‌وخش
• رنگ‌شدگی و تعویض قطعات
• آسیب به شاسی، سقف و ستون

میزان افت قیمت ناشی از خسارت‌های بالا به ترتیب افزایش پیدا می‌کند. تا جایی که قیمت خودرویی که اصطلاحاً شاسی آن خورده، چپ شده یا ستون آن تعویضی است، اصلاً با قیمت قبلی قابل‌مقایسه نیست. متأسفانه افت قیمت ناشی از تصادفی که هنگام کارشناسی خودرو برای خرید و فروش تعیین می‌شود، تفاوت زیادی با نظر کارشناس بیمه و دادگستری دارد و به همین دلیل گرفتن افت قیمت ماشین در تصادف تبدیل به یک چالش اساسی شده است. 

طبق تعریف قانون، خودروی صفرکیلومتر، خودرویی است که پیمایش آن زیر 100 کیلومتر باشد وخودرویی را که از هر نظر سالم باشد ولی بیش از 100 کیلومتر پیمایش داشته باشد، باید یک محصول دست‌دوم تلقی کرد. تعریفی که با توجه به شرایط فعلی بازار خریدوفروش، تأثیر عمیقی بر قیمت آن می‌گذارد و معمولاً افت قیمت چنین خودرویی از خودروهای کارکرده بیشتر است.

با چنین تعبیری، تصور کنید که یک خودروی صفرکیلومتر دچار سانحه شود؛ آن وقت است که مالک خودرو علاوه بر خسارت وارده بر خودرو، افت قیمتی را نیز که در نتیجه این تصادف رخ داده است، مطالبه می‌کند. البته این درخواست، شرایط و قواعد خاص خود را دارد که بسیاری نسبت به آن اطلاعات کافی ندارند.

در قوانین بیمه شخص ثالث، سرفصلی با عنوان «خسارت افت قیمت خودرو» وجود دارد؛ اما معمولاً شرکت‌های بیمه از پرداخت آن سر باز می‌زنند. به عبارت دیگر، تقاضای تأمین کاهش قیمت خودرو ناشی از تصادف در شرکت‌های بیمه راه به جایی نمی‌برد.

پرداخت خسارت افت قیمت خودرو ناشی از تصادف بر عهده کیست؟

بر اساس مواد 1 و 2 قانون مسئولیت مدنی، پرداخت خسارت افت قیمت خودرو ناشی از تصادف بر عهده راننده مقصر است؛ یعنی برای گرفتن افت قیمت خودرو در تصادفات می‌توانیم شرکت‌های بیمه را هم مسئول بدانیم. در بخش‌های انتهایی این مقاله در مورد دریافت خسارت افت قیمت خودرو از طریق بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه صحبت می‌کنیم.

به چه خودروهایی افت قیمت تعلق می‌گیرد؟

تا پیش از افزایش سرسام‌آور قیمت خودروهای داخلی و خارجی در سال‌های اخیر، صاحبان خودروهایی که عمر آن‌ها 5 سال و کمتر بود می‌توانستند برای گرفتن افت قیمت ماشین در تصادف اقدام کنند. این قانون همچنان تا حدی پا بر جا است؛ اما در حال حاضر نظر کارشناس بیمه یا دادگستری (در صورت شکایت) شرط اصلی در تعیین خسارت و گرفتن افت قیمت خودرو است. این فرد معمولاً عواملی مثل محدوده قیمت، سال ساخت، بخش آسیب دیده، داخلی یا خارجی بودن خودرو و … را در نظر می‌گیرد.

چطور خسارت ناشی افت قیمت خودرو را تعیین کنیم؟

همان‌طور که گفتیم بهترین راه برای گرفتن افت قیمت خودرو در تصادفات، توافق طرفین است؛ چون در این صورت راننده خسارت‌دیده از کاغذبازی‌ها و طی کردن مراحل پیچیده مراجعه به بیمه، مراجع قانونی و … راحت می‌شود.

درصورتی‌که توافق حاصل نشد؛ راننده خسارت‌دیده می‌تواند از طریق بیمه شخص ثالث مقصر یا بیمه بدنه خودش اقدام کند. مبلغ تعیین شده در این بیمه‌نامه‌ها سقف مشخصی دارد و بر اساس دستورالعمل‌های بیمه مرکزی تعیین می‌شود. اگر با مبلغ پرداختی بیمه موافق نبودید یا موفق به گرفتن افت قیمت خودرو از این طریق نشدید، باید به مراجع قانونی مراجعه کنید؛ یعنی به شورای حل اختلاف محل زندگی خود بروید و با ارائه مدارک و کروکی، نسبت به ثبت شکایت اقدام کنید.

 مهم‌ترین عوامل مؤثر بر افت قیمت ناشی از تصادف را در جدول زیر می‌بینید:

البته حواستان باشد که درصدهای تعیین شده توسط کارشناس بیمه یا دادگستری ممکن است کمی متفاوت باشد. همچنین آنها عوامل زیر را هم در محاسبه افت قیمت خودرو و بررسی صحت ادعای شما در نظر می‌گیرند:

• عمر خودرو
• میزان کارکرد خودرو
• داخلی یا وارداتی بودن خودرو
• سابقه تصادف و خسارت

چگونه افت قیمت ماشین را بگیریم؟

به‌تازگی شرکت‌های بیمه موظف به پرداخت خسارت افت قیمت شده‌اند؛ اما اگر بیمه شخص ثالث مقصر خسارت را نداد یا مبلغ آن مورد تأیید شما نبود، باید برای گرفتن افت قیمت ماشین در تصادف شکابت کنید. برای این کار، باید مراحل زیر را طی کنید:

• گام اول، این است که باید به یکی از دفاتر شورای حل اختلاف مراجعه و دادخواست خود را تکمیل کنید.
• شورای حل اختلاف بعد از بررسی درخواست شما، یک کارشناس دادگستری برای رسیدگی به میزان خسارت در نظر می‌گیرد. یادتان باشد تا اینجای کار، هزینه دادخواست و هزینه کارشناسی به پای شما نوشته می‌شود.
• کارشناس رسمی، اظهارات شما را با میزان خسارت وارده به خودرو تطبیق می‌دهد و میزان افت قیمت را تخمین می‌زند.
• اگر این عدد تا سقف 20 میلیون تومان باشد، قضیه در چهارچوب شورای حل اختلاف به اتمام می‌رسد و فرد خاطی باید نسبت به پرداخت آن برحسب دستور قضایی اقدام کند؛ اما اگر میزان خسارت برآوردشده از سوی کارشناس بیش از این مبلغ باشد پرونده به دادگاه ارسال می‌شود.

مهم‌ترین چالش‌های گرفتن افت قیمت خودرو از طریق تصادفات

یکی از اسناد مهمی که در دادگاه باید آن را ارائه کنید، کروکی پلیس است. دلیل اهمیت این موضوع، آن است که اگر راننده مقصر از صحنه تصادف فرار کرده باشد یا برحسب شرایط پرتنش زمان تصادف، کروکی کشیده نشده باشد، به مشکل می‌خورید.

مورد دیگر، خود یکی از محل‌های اصلی اختلاف بین مالکان خودرو و قوانین بیمه‌ای است. موضوع صحبت، در خصوص قانون خودروی متعارف و خودروی نامتعارف است. بر اساس قانون بیمه، خودروی متعارف، خودرویی است که قیمت روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص کارشناسان رسمی، معادل 50 درصد سقف تعهدات بدنی مصوب هر سال باشد.

در مقابل، خودروی نامتعارف نیز خودرویی است که قیمت روز آن در زمان وقوع حادثه به تشخیص کارشناسان رسمی، بیشتر از 50 درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هرسال اعلام می‌شود، باشد. فرض کنید تعمیر، صافکاری و نقاشی گلگیر یک پراید به‌عنوان یک خودروی متعارف، 3 میلیون تومان باشد. طبیعی است که همین خسارت برای خودرویی مانند پورشه ماکان به‌عنوان خودروی نامتعارف، به‌طرزی فاحش بالاتر است.

پس در صورت تصادف یک پراید و یک پورشه ماکان، راننده پراید باید تقریباً کل ارزش خودروی خود را به مالک پورشه آسیب‌دیده پرداخت کند. از دید قانون، گرفتن افت قیمت خودرو به این شکل مجاز نیست. میزان پرداخت بیمه برای خودروهای نامتعارف نیز سقف مشخصی دارد که تابعی از یک فرمول پیچیده است؛ بنابراین، اگر مالک یک پورشه هستید، باید خوش‌شانس باشید که با خودروی ارزان‌قیمتی تصادف نکنید.

آیا بیمه شخص ثالث خسارت افت قیمت ماشین را می‌دهد؟

تا پیش از این، راننده مقصر بعد از شکایت راننده خسارت‌دیده مجبور می‌شد خسارت افت قیمت خودرو را از جیب بدهد و بعد برای گرفتن آن از شرکت بیمه شخص ثالث، باید یک بار هم خودش به مراجع قضایی شکایت می‌کرد؛ چون هیچ شرکت بیمه‌ای در حالت عادی زیر بار پرداخت خسارت نمی‌رفت. بر اساس دستورالعمل جدید شورای‌عالی بیمه در سال 1403، این روند تغییر کرده و تمامی شرکت‌های بیمه باید خسارت افت قیمت را بدون دریافت هزینه اضافه پوشش بدهند. البته حواستان باشد که دریافت این خسارت فقط برای یک بار امکان‌پذیر است.

از دید قانون، خسارت افت قیمت ناشی از تصادف، در دسته خسارات مالی غیرمستقیم قرار می‌گیرد که باید از طریق بیمه شخص ثالث و سقف‌های اعلام شده توسط بیمه مرکزی جبران شود. سقف تعهدات مالی بیمه شخص ثالث مبلغ معمولاً نصف دیه کامل در ماه‌های حرام است که در سال 1402، مبلغ آن 600 میلیون تومان اعلام شده است.

پرداخت خسارت افت قیمت با بیمه بدنه امکان‌پذیر است؟

بهترین راه برای گرفتن افت قیمت خودرو، اضافه کردن خسارت افت قیمت به تعهدات مالی بیمه بدنه است که البته این کار مبلغ بیمه‌نامه را افزایش می‌دهد. تعهدات مربوط به خسارات مالی در بیمه بدنه هم سقف مشخصی دارد و بر اساس نظر کارشناس بیمه تعیین می‌شود. این فرد هنگام بازدید از خودرو عواملی مثل عمر، ارزش روز و کارکرد خودرو را برای تعیین سقف خسارت افت قیمت تعیین می‌کند.

مهلت شکایت برای افت قیمت خودرو چقدر است؟

از نظر قانون بازه زمانی مشخصی برای شکایت به منظور دریافت خسارت افت قیمت وجود ندارد؛ اما به‌صورت کلی مهلت شکایت برای افت قیمت خودرو یعنی مدت زمانی که بتوانید خسارت‌های وارد شده به خودرو را ثابت کنید. به عنوان مثال اگر خودروی شما آسیبی ببیند که ایمنی یا حرکت آن را با مشکل مواجه کند، به احتمال زیاد مجبور به تعمیر آن می‌شوید و گرفتن افت قیمت خودرو با عکس هم کار دشواری است.

مدارک لازم برای شکایت افت قیمت خودرو چیست؟

برای گرفتن افت قیمت خودرو از طریق شکایت، به مدارک زیر نیاز خواهید داشت:

• کروکی تصادف
• گزارش یا صورت‌جلسه پلیس راهور
• مدارک شناسایی مالک
• مدارک خودرو

درصورتی‌که افسر کروکی نکشیده باشد یا فراموش کنید آن را بگیرید، باید کروکی ترسیم شده توسط دادگاه را بپذیرید. این کروکی بر اساس توضیحات شما ترسیم می‌شود و ممکن است چندان دقیق نباشد؛ به همین دلیل احتمال پایین بودن خسارت تعیین شده وجود دارد.

مدارک موردنیاز برای گرفتن خسارت افت قیمت از بیمه، مشابه مدارک لازم برای شکایت افت قیمت خودرو است.

مهم‌ترین نکاتی مربوط به شکایت گرفتن افت قیمت خودرو

هنگام شکایت برای گرفتن افت قیمت خودرو، حواستان به نکات زیر باشد:

• اگر قصد دریافت خسارت افت قیمت خودرو را دارید، باید در نظر داشته باشید که دادگاه بدوی تشکیل پرونده، باید دادگاه محل اقامت شما باشد.
• این موضوع برای دادگاه بسیار اهمیت دارد که خودروی حادثه‌دیده تا صدور رأی نهایی نباید هیچ‌گونه تغییری داشته باشد.
• با این حال، اگر میزان آسیب به قدری بود که حرکت خودرو با مشکل روبه‌رو شد، یادتان باشد که پیش از هر تغییری، حتماً تصاویر فراوانی از خودروی حادثه‌دیده تهیه کنید تا کارشناس را قانع کند.
• اگر دادگاه برای آخرین مرحله نسبت به خسارت خودروی شما توجیه نشود، عملاً تمام وقت و هزینه‌ای که صرف کرده‌اید، بی‌ارزش خواهد شد.
• اگر دادگاه رأی نهایی را به نفع شما صادر کند، می‌توانید هزینه‌های دادرسی، هزینه خودروبر، هزینه تأمین و حتی هزینه اعزام کارشناس را نیز درخواست کنید.

تا اینجای کار، متوجه شدید که مطرح‌کردن بحث گرفتن افت قیمت خودرو در شرکت‌های بیمه امکان دارد زمان‌بر و پرهزینه باشد. اگر واقعاً دنبال دریافت این مبلغ هستید، باید با دردسرها و هزینه‌های آن کنار بیایید؛ اما یک پیشنهاد بسیار ساده، کاربردی و به‌مراتب ارزان‌تر نیز برای افرادی که نسبت به خودروی صفرکیلومتر خود حساس هستند وجود دارد و این پیشنهاد، بیمه بدنه است. درصورتی‌که شما پوشش خسارت افت قیمت خودرو را نیز به پوشش بیمه‌ای خود الحاق کرده باشید، می‌توانید برای گرفتن افت قیمت خودرو از شرکت‌های بیمه‌ای اقدام کنید. در نظر داشته باشید که مبلغ بیمه بدنه خودروهای صفرکیلومتر، بسیار پایین‌تر از خودروهای کارکرده است.